DEHB’Lİ BİR TATİL = KEYİFLİ BİR MOLA

DEHB’li çocuğu ya da yakını olanlar bilir; hayat ne kadar zorsa o kadar da keyiflidir onlarla aslında. Yeter ki siz DEHB’yi ve DEHB’li aile bireyini yakından tanıyın, onun ihtiyaçlarına göre hareket edin. İnanın bu kendinizi geri planda bırakmanız anlamına gelmiyor. Tatil tabi ki sizin de tatiliniz. Tek yapmanız gereken arkadaşlarınızla tatile çıktığınızda herkesin tatil anlayışına saygı gösterdiğiniz gibi, her bir aile bireyinin tatil ihtiyaçlarına da anlayış göstermeniz (Bunu hayatımızda DEHB olsun olmasın yapmalıyız zaten öyle değil mi?)
Evet tatil derken aslında hem şu uzuuuuun yaz tatilinden bahsediyorum hem de ailece birlikte yapacağınız o kısa kaçamaktan…
Tatil gelip çatınca, hele de çalışmayan bir anneyseniz, o koskoca 3 ay nasıl geçecek diye düşünüyor olabilirsiniz. Çocuklar sevinçli. Okul yok… Sadece evde de kalsalar her şey okuldan daha iyidir ne de olsa. Hele bir de DEHB’li bir çocuğunuz varsa, çocuğunuzun sevinçten parlayan gözleri sizin bakışlarınıza yansıyamayabilir. Öyle ya DEHB’li çocukların ailelerinin desteğine bir miktar daha fazla ihtiyaç duydukları, yaptıkları aktiviteden daha çabuk sıkıldıkları bir gerçek. Peki o zaman ne yapmalı?
İşin sırrı boş vakitlerle, planlanmış aktivitelerin dengelendiği bir takvim hazırlamak!
Biliyorsunuz, plan yapmak ve bir takvim oluşturmak, herkes için önemli ama DEHB’li bir birey için iki kat daha önemli. DEHB’li çocuğunuz için kabaca bir takvim oluşturur ve önemli aktiviteleri bu takvim üzerine yerleştirirseniz kendisini daha güvende hissedecek ve beklentilerini buna göre oluşturacaktır. Ne zaman hayvanat bahçesi ya da müzeye gideceğini, ne zaman denize/havuza gideceğini, ne zaman boş zamanı olduğunu, ne zaman ödevlerini yapması gerektiğini bilmesi, sizi de çocuğunuzu da rahatlatacaktır. Bu takvimi oluştururken, çocuğunuzun yaşını, ilgi alanlarını göz ardı etmemeye dikkat edin. Ve tabi ki “tatilde” olduğunu! Çocuğunuzun ne yapacağına kendisinin karar verdiği, yaratıcılığını ve karar mekanizmasını kullandığı serbest zamana da ihtiyacı var. Kendi belirleyeceği hedefler koymak, bunların takibini yapıp her başarısında takdir etmek hatta ödüllendirmek de programın daha keyifli ve verimli olmasını sağlayacaktır.
İkinci önemli konu yapılan bu takvime sadık kalmak!
Tabi ki, “tatil” söz konusu olduğunda bazı sapmalar olacaktır. Örneğin yatış kalkış saatlerinde. Azıcık kurallarda esnek davranmakta bir sorun yok ama bütün gün tablet bilgisayarda oyun oynuyor, ya da televizyon karşısında saatler geçiriyorsa ve uykusunu tam almıyorsa bunların sonucu da olumsuz olacaktır. Bu yüzden yaptığınız programa göre gitmek en doğrusu.
Günlük programın bir diğer olmazsa olmazı ise, ailece geçirilen vakit!
Çalışıyorsanız işten geldikten sonra, çalışmıyorsanız birlikte belirleyebileceğiniz bir zaman diliminde mutlaka ve mutlaka birlikte yapacağınız bir aktiviteyi programa dahil edin. Bu bir kutu oyunu da olabilir, ailece çıkılan bir yürüyüş de… Tatilin ve aile vaktinin tadını birlikte nasıl çıkaracaksınız onu programlayın…
Eğer çocuğunuzun yaşı uygunsa, yarı zamanlı bir iş, ya da sorumluluk alabileceği bir sosyal sorumluluk projesi de onun özgüven gelişimine büyük katkı sağlayacaktır. Bu işi seçerken onun becerilerini, dikkat süresini, ilgi alanını ve en önemlisi henüz çocuk olduğunu unutmayın, tabi.
Sıra birlikte tatile çıkmaya mı geldi?
Araştırmalara göre DEHB’li çocuklar kendilerine hareket alanı tanıyan, yeşilliğin daha çok olduğu yerlerde tatil yaptıklarında ve/veya vakit geçirdiklerinde kendilerini daha iyi ve rahat hissediyorlar ⁽¹⁾.

Eğer bir tatile çıkacaksanız

• Bunun nasıl bir tatil olacağı,
• Ne kadar süreceği,
• Nerede olacağı
• Her gün farklı bir programınız olacaksa her günün detaylı programı

hakkında DEHB’li çocuğunuzu -ona bu programı içine sindirmesi açısından yeterince vakit tanıyacak şekilde- önceden bilgilendirmelisiniz. Çocuğunuzu sizden iyi kimse tanıyamaz ancak DEHB’li çocuklar genellikle kalabalık ortamlarda, yeterince hareket alanı tanımayan küçük odalarda kendilerini rahat hissetmezler. Hatta gün içinde bir kaç program onu fazlasıyla bunaltabilir. Tatil planınızı yaparken bunları da göz önünde bulundurmanızı tavsiye ederim. Hatta tam tatil sezonunda, tatil yörelerinin kalabalık olduğu tarihleri değil de daha tenha olabileceği sezon dışı tarihleri seçmenizde fayda var. Hem tatiliniz iyi anlamda unutulmaz bir tatil olur, hem de bütçenize katkıda bulunmuş olursunuz. Tatili kötü anılarla hatırlamayı kimse istemez, öyle değil mi?
Gidilen yerde gün gün program yaparsanız, birlikte geçirilecek vakitleri, dinlenme vakitlerini belirlerseniz herkesin mutlu olmaması için bir neden yok! Yanınızda çocuğunuzun serbest vakitlerinde oyalanacağı boyama kitapları, ilgi alanına göre aktivite malzemeleri götürmeyi unutmayın. Onun kendi kendine oyalandığı vakitler size de dinlenme olanağı yaratacaktır. Onu, bu tatili unutulmaz bir anı haline getirmesi için günlük tutmaya, gezdiği yerlerin resimlerini, kartpostallarını yapıştırıp ufak notlar almaya teşvik edebilirsiniz. Bu hem sorumluluk duygusunu geliştirecek, hem de sonradan yaptıklarını hatırlamasını kolaylaştıracaktır.
Çocuğunuz uykuya dalarken peluş ayısına sarılıyor, battaniyesini yaz-kış bırakmıyorsa uyumasına yardımcı olan bu eşyaları da mutlaka yanınıza almalısınız. Kendi özel aracınız yerine uçak, tren gibi toplu taşıma aracı kullanıyorsunuz oradaki kurallar hakkında önceden çocuğunuzu bilgilendirmelisiniz. Ve en önemlisi düzenli olarak ilaç kullanıyorsa uygun taşıma koşullarını sağlayarak seyahat süresince yetecek kadarı ilacı yanınıza almalısınız.
İşte size DEHB’li çocuğunuzun yaşına uygun birkaç aktivite önerisi:

 Küçük yaşta DEHB’li çocuklar :
Okul öncesi çağda her çocuk keşfetmek, hoplamak, zıplamak, koşturmak yani enerjisini harcamak için alana ihtiyaç duyar. Yakınınızda çocuğunuzun oynayabileceği bir park varsa harika. Yoksa üzülmeyin. Siz park ortamını bir kaç ayarlama ile evinize getirebilirsiniz. Plastik bir kova basket potası, plastik masa altından geçilecek bir engel, plastik küçük oyuncaklar engelli koşuda üstünden atlanacak engeller, karton kutu bir ev, sandalyeler ve çarşafın altı çadır olabilir. Şöyle bir etrafınıza bakının… Ne çok şeyi farklı amaçla kullanabilirsiniz öyle değil mi? Üşenmezseniz halıyı rulo yapın, denge tahtası gibi kullanın… Hadi biraz düşünün şimdi…

Okul çağındaki DEHB’li çocuklar
Bu yaş grubu da elbette dışarıda oynamaya bayılır. Bu şansınız yoksa yukarıda önerdiğim aktiviteleri çocuğunuzun yaşına ve boyuna uygun eşyaları kullanarak yine yapabilirsiniz. Küçük kova ve küçük topla basketbol oynamak yerine, sehpa üzerine yerleştirdiğiniz çamaşır sepeti ile basketbol oynayabilirsiniz. Bırakın koltukların minderlerinden tepeler yapsın, tırmansın, insin, çıksın. Belki, minderleriniz daha çabuk eskir, ama çocuğunuzun mutluluğu buna değer. Ev içinde bu tarz aktiviteler yapmanız gerekiyorsa güvenlik önlemleri almaya da dikkat.
Bu yaşta çocuklar için suyla oynanan oyunların tadına varılmaz. Varsa balkonunuza şişme bir havuz yerleştirin, olmadı küveti doldurun. Sonrasında etrafı kurulama, kuruma ve giyinme faslını takmazsanız suyun vücudu dinlendirici ve sakinleştirici gücü, oynanan oyunun keyfi ve çocuğunuzun gözlerindeki mutluluk… Başka söze gerek var mı? Gidebileceğiniz bir park varsa su tabancası, su tüfekleri, toplar, vb… Tüm enerjisini keyifli bir şekilde harcadı ve uykuya hazır.

DEHB’li ergenler
Çocukluğu geride bırakmış bir gencin anne-babası olmak basit oyunları da geride bırakmanıza neden olur. Ama daha az yer gerektiren aktiviteler gününüzü kolaylaştırabilir. DEHB’li çocuğunuz takım sporuna ilgi gösteriyorsa onu bir yaz okuluna yazdırabilirsiniz. Tek başına yapılan sporlardan hoşlanıyorsa (yüzmek, koşmak, bisiklete binmek, paten yapmak gibi) bu sporları yapabileceği fırsatlar yaratmaya çalışın. DEHB’li çocuğunuz spor yapmaktan çok sanatla ilgileniyorsa ilgili bir kurs bulabilir ya da evde yapması için gerekli alanı ayırabilirsiniz. Vakit buldukça bu aktivitelere siz ya da eşiniz de eşlik edebilirsiniz. Tatilde bunalmaması için tam zamanlı bir okul yerine yelken, yüzme, tenis, basketbol gibi ilgi duyduğu bir spor dalında ya da tiyatro, resim, seramik, herhangi bir müzik aleti çalmak gibi bir sanat dalında eğitim veren yaz okullarına da gönderebilirsiniz. Bunun da yoğun bir tempoda olmaması önemlidir. Böylece çocuğunuzu sıkmadan, bedensel ve sosyal gelişimini de desteklemiş olursunuz.
Yaşı kaç olursa olsun DEHB’li çocuğunuzun en büyük ihtiyacı sizin sevginiz, saygınız ve anlayışınız. Gününün dolu dolu geçmesi DEHB’li bir kişiyi bizden daha çok yorar. Günlük planınıza mutlaka boş vakitler eklemeyi unutmayın.
Biraz anlayış, bol sabır, bol bol sevgi ile bu tatiliniz güzel izler bıraksın hepinizin hayatında…

http://lhhl.illinois.edu/adhd.htm

Faydalanılan diğer kaynaklar:

http://www.additudemag.com/adhd/article/705.html
http://www.healthcentral.com/adhd/c/1443/153899/taking-child-vacation/
http://www.healthcentral.com/adhd/c/849319/113485/vacation-adhd-child
http://www.chadd.org/Membership/Attention-Magazine/View-Articles/Summer-Vacations.aspx
http://www.healthcentral.com/adhd/c/8689/153296/vacation-adhd-staying